MŁodzi szukają mistrzów

Tekst: Marta Pietrasik/ FOTO: Agnieszka Bohdanowicz

20 czerwca rozpoczął się projekt MŁodzi szukają Mistrzów, dokumentujący pracę lokalnych rzemieślników na terenie strefy wielkomiejskiej Łodzi. Jako organizatorzy (Agnieszka Bohdanowicz i Marta Pietrasik) zaprosiliśmy do współpracy młodzież, by stworzyć międzypokoleniowy dialog młodych osób ze starszymi przedstawicielami ginących zawodów.

Działania rozpoczęliśmy promocją projektu w szkołach podstawowych, liceach i gimnazjach. Ponieważ naszym celem było znalezienie 10 młodych osób, które wykazują zdolności humanistyczne, szukaliśmy uczestników korzystając z tzw. poczty pantoflowej wśród nauczycieli czy przedstawicieli różnorodnych instytucji pozarządowych etc. W nagłośnieniu informacji o naborze uczestników do projektu pomógł nam również wywiad, przeprowadzony na żywo na antenie Radia Łódź, który przyniósł efekty w postaci kolejnych zgłoszeń.

Z 10 wybranymi młodymi osobami spotkaliśmy się w Miejskiej Bibliotece Publicznej Filii 49 (ul. Narutowicza 8/10), w celu przeprowadzenia warsztatu z archiwistyki społecznej i podstaw dziennikarstwa. Każdemu z uczestników wyznaczyliśmy kwartał w centrum Łodzi, który miał za zadanie w następnym etapie projektu, eksplorować – pospacerować po okolicy, szukając czynnych zakładów rzemieślniczych i porozmawiać z ich właścicielami. Najciekawsze osobowości wśród rzemieślników miały zostać bohaterami naszego projektu – filmu wideo oraz reportażu zdjęciowego. Pozostałe zweryfikowane zakłady rzemieślnicze stały się bazą lokacji usług rzemieślniczych, które nanieśliśmy na specjalną mapę.

W efekcie poszukiwań młodzież podszkoliła kompetencje miękkie, takie jak np. budowanie relacji międzyludzkich, oraz twarde – warsztat dziennikarski czy wiedzę na temat ginących zawodów. Warto zaznaczyć, że podczas naszego pierwszego spotkania z młodzieżą, dowiedzieliśmy się, że dzieci te nie wiedziały kim jest kaletnik, a  modystkę myliły z kapelusznikiem.

Każda z młodych osób wybrała jednego rzemieślnika ze swojego kwartału, którego polubiła na tyle, by przeprowadzić z nim wywiad. Ważnymi elementami, na które młodzi ludzie mieli zwrócić uwagę wybierając rzemieślnika, były: charyzma tej osoby, wieloletnie doświadczenie, rodzinne tradycje, nietypowy fach.

W efekcie spacerów młodzieży po centrum miasta i rozmów z rzemieślnikami zostało wybranych 10 rzemieślników: szewc, lutnik, kaletniczka, gorseciarka, krawiec, jubiler, grawer, optyk, pani zajmująca się wyrobem szczotek i pędzli oraz pani, szyjąca kołdry i piorąca pierze.

Kolejny etap projektu to rozmowy z rzemieślnikami, które były rejestrowane przez operatora filmowego w ich zakładach. Każdy z wywiadów trwał minimum 2 godziny. W tym czasie młodzież miała okazję poznać odmienny świat, od tego, w którym obecnie żyje. Uczestnicy opowiadali o dawnej rzemieślniczej Łodzi, swoich osobistych przeżyciach i doświadczeniach, współczesnych problemach osób, wykonujących ginące i zapomniane zawody. Młodzież miała za zadanie przygotować się do wywiadu zgłębiając temat konkretnego fachu, pisząc pytania, które następnie zadawała podczas rejestrowanej rozmowy. Dla dzieci była to znakomita forma ćwiczenia zdolności dziennikarskich. Dla rzemieślników – możliwość opowiedzenia swojej historii życia.

Dzięki spotkaniom zrealizowaliśmy kolejny cel – zarejestrowaliśmy historie osób, które są w podeszłym wieku i nie mają swojego następcy. Zakłady w każdej chwili mogą się zamknąć (kilkoro rzemieślników deklaruje chęć zakończenia pracy w najbliższych miesiącach) i był to ostatni dzwonek na zarejestrowanie tych ulotnych miejsc oraz historii. Ponadto rozmowy z mieszkańcami wpłynęły na budowanie postaw lokalnego patriotyzmu, zwiększyły świadomość zasobów i potencjałów jego mieszkańców (w późniejszym etapie – podczas oglądania zmontowanego materiału wideo, zauważyliśmy, że niejeden rzemieślnik uronił łzę oraz bardzo dziękował za stworzone materiały, które deklarował, że staną się dobrą formą reklamy, np. zdjęcia wykonane podczas nagrań).

Zweryfikowane i zebrane punkty rzemieślnicze (łącznie 37 punktów), działające na terenie centrum Łodzi zostały przez nas naniesione na specjalną mapę, którą stworzyliśmy razem z łódzką artystką – Joanną Szumacher. Ideą zaprojektowania takiej mapy była chęć przypomnienia łodzianom miejsc, w których mogą zamówić kapelusz, szczotkę do włosów, naprawić buty lub zanieść ulubione ubranie do zacerowania. Mapa w stylu retro została przekazana punktowi Informacji Turystycznej w Łodzi, jako wyjątkowy szlak atrakcji turystycznej w mieście. Zalążkiem naszego pomysłu stały się dwa spacery śladem łódzkich rzemieślników z Elżbietą Pędziwiatr, łódzką przewodniczką.

Mapa zyskała również mniejszy format a4 – ulotki, rozdawanej łodzianom i turystom. Biorąc pod uwagę jej przeznaczenie (promocja zakładów i edukacja mieszkańców miasta) – dołożyliśmy starań, by zaprojektować ją w taki sposób, aby przyciągała uwagę jak największej liczby odbiorców. Mapa jest zachowana w stylistyce retro, ale ma charakterystyczne barwne i trójwymiarowe akcenty. Warto dodać, że podczas zakończenia projektu, które zorganizowaliśmy w Informacji Turystycznej, obserwowaliśmy kilka grup turystów, korzystających w tym samym czasie z usług punktu. Nie było osoby, która nie wzięłaby mapki do ręki. Pierwsza partia ulotek dostarczonych do punktu rozeszła się w kilka tygodni po zakończeniu projektu.

Finał projektu miał miejsce w punkcie Informacji Turystycznej, podczas którego zorganizowaliśmy pokaz filmu, dokumentującego działania, wernisaż zdjęć – na 10 planszach znalazło się ok. 80 fotografii (m.in. portretowych, dokumentujących rzemieślników przy pracy i swoisty folklor ich zakładów). Uczestnicy – zarówno młodzież (10 osób), jak i rzemieślnicy (10 osób)- otrzymali dyplomy, potwierdzające uczestnictwo w projekcie, płyty z nagraniami video oraz audio. Zakończenie projektu poprzedziła wysyłka do lokalnych mediów. Szczególne wsparcie medialne otrzymaliśmy od Radia Łódź, które objęło patronatem nasze działania.